संतोषगड : एक निवांत ट्रेक
६ नोव्हेंबर २०१०
यंदाच्या दिवाळीच्या तोकड्या सुट्टीतसुद्धा दैवाने दुर्गवेड्यांची निकड जाणून एक दिवस भाकड दिला होता. नाहीतेक शाळकरी मित्र जे पुण्याबाहेर नोकरी करतात, ते पुण्यात असणार होते, त्यामुळे दिवाळीच्या बरेच दिवस आधी या ट्रेक ची आखणी झाली होती, एकाच दिवसाचा ट्रेक असल्याने तयारीही फारशी नव्हती. पण ट्रेकच्या आदल्या दिवशी नेहमी घडणारी गोष्ट घडली पण अधिक प्रकर्षाने!! एरवी ट्रेक साठी आतुर असणारे बरेच भरवशाचे मावळे यावेळी फितुर झाले.
आणि अखेर सागर व मी अशी जोडगोळी ६ नोव्हेंबर रोजी सकाळी ६ च्या गाडीने फलटण ला रवाना झालो. स्वारगेटहून निघताना आम्ही "बरोबर" शब्द-कोड्यांचा एक विशेषांक बरोबर घेतला होता. त्यामुळे स्वारगेट ते फलटण हा ३ तासांचा प्रवास शाब्दिक खेळ आणि काही (स्वाभाविक) शाब्दिक कोट्या यामध्ये मजेत गेला. फलटणहून "ताथवडे" गावाला जाण्यासाठी "वडुज" ची एस.टी. पकडायची होती. ती ९.१५ ला असल्याने फलटण स्थानकावर आम्ही तिखटजाळ मिसळीचा नाश्ता केला.
साधारण १०-१०.१५ च्या सुमारास आम्ही किल्ल्याचे पायथ्याचे गाव "ताथवडे" येथे पोचलो. बस थांब्यापासून अंदाजे १ कि.मी. अंतरावर वस्ती सुरु होते. आधी माहिती मिळाल्याप्रमाणे या गावात बरीच मंदिरे आहेत. गावातून तो किल्ला बराच दृष्टीक्षेपात येत होता.
किल्ल्याची उंची पुण्यातील पर्वतीपेक्षा थोडीशीच जास्त आहे, असे बघतच कळून आले. लहानसा किल्ला असल्याने चढायला वेळ लागणार नाही हे कळल्याने आमच्या फोटोग्राफी ला ऊत आला. पावसाळा नुकताच संपला असल्याने सह्याद्रीचे रूप चांगलेच खुलले होते.
हिरव्या रंगांच्या असंख्य छटा डोंगरांना चैतन्य प्राप्त करून देऊन त्यांच्यावर जणू मानवी चेहऱ्यांचे संस्कार करीत होत्या. "गावाबाहेरील एक विस्तीर्ण तळे व त्यामध्ये मधोमध उगवलेले एक झाड" हे दृश्य तर एखाद्या निसर्ग-चित्रांच्या प्रदर्शानामधील एक वाटत होते.
किल्ल्यावर जाताना एक आश्रम-वजा झोपडे वाटेत लागले. त्या आश्रमावर एक भगवा झेंडा डौलाने फडकत होता. त्याचा फोटो घेण्याचा मोह आम्हाला आवरला नाही. तिथल्याच एका माणसाने आम्हाला बालेकिल्ल्याची वाट दाखवली. पण ही वाट थोडे पुढे जाताच अस्पष्ट झाली व नंतर गायब!! त्यामुळे तटबंदी दिसेल त्या दिशेने खडकांना आणि झाडा-झुडपांना धरत धरत वर गेलो.
.
किल्ल्याच्या सर्वोच्च जागी जाऊन टेहेळणी केली (गुरांची, (कारण किल्ल्यावर बरीच गुरे मनसोक्त चरत होती. )) तेथून बरेच फोटो काढले. आणि गड उतरावयास प्रारंभ केला. पुहा वाट! कारण चढताना असेतरी-कसेतरी आलो होतो व किल्ल्याचे महाद्वार वगैरे आता अस्तित्वात नसल्याने खाली जाण्याची कोणतीच नैसर्गिक वाट तेथे आढळली नाही. त्यावरून या गडावर फारच अभावाने लोक येत असावेत, असा निष्कर्ष आम्ही काढला. आश्रमाचा झेंडा ही खूण ठरवून त्या दिशेने आन्ही (नव्याने) वाट तयार केली.
आता आश्रमात गेलो असता आश्रम स्वामिनी असलेल्या एका साध्वी योगिनीने आमचे स्वागत केले. आश्रमात स्थापित असलेल्या विष्णुरूपी तातोबाचे दर्शन घडवले व प्रसाद देऊन आम्हाला गावाच्या वाटेला लावले.
एव्हाना एक वाजत आलं होता. आश्रमातील योगिनीकडून आम्हाला महादेवाच्या मंदिराबाबत शोध लागला होता. जी धोकादायक विहीर आम्ही पहिली होती, तिच्या मध्यभागी बांधावर एक छोटेसे मंदीर होते. विहिरीवरील दाट पर्ण-संभारामुळे ते आम्हाला दिसू शकले नव्हते. आश्रमातून निघतच जवळ एक झाडाखाली आम्ही जेवायला बसतो. श्रीखंड-पोळी, चिवडा-शंकरपाळे यांवर आम्ही मनसोक्त तव मारला. बाष्कळ विनोदही चालू होते. तिसरा माणूस टाळी द्यायला नसल्याने एकमेकांची थट्टा-मस्करी चालू नव्हती इतकेच ! जेवण करून दोनच्या सुमारास आम्हे बस थांब्यावर आलो. फार वाट पहावी न लागताच आम्हाला एक ओमनी मिळाली. ताथवडे ते फलटण या प्रवासात सागरने मस्त झोप काढली.
आम्ही फलटण ला पोचलो तेव्हा ३ वाजले होते. तेथे स्थानकावर मस्तपैकी चहा घेतलाव जणू आमचीच वाट बघत तेथे लागलेल्या "फलटण-पुणे" गाडीत बसलो. सकाळ पासून आम्ही सर्व चालक-वाहकांना दीपावलीच्या शुभेच्छा देण्याचा घाट घातला होता. याचा उपयोग आम्हाला या गाडीतील वाहका-कडून पेन मिळण्यासाठी झाला. त्यामुळे परतीचा प्रवासही शब्दकोड्यात गुंतला.
साडेसहा वाजता आम्ही पुण्यात परतलोसुद्धा ! एक मस्त, निवांत, ONE DAY ट्रेक आम्ही ENJOY केला होता. दिवाळीच्या सुट्टीत किल्ल्यावर जाण्याची तहान संतोष-गडाने निखळ सृष्टी सौंदर्याचे पाणी पाजून तोषवली होती.
६ नोव्हेंबर २०१०
यंदाच्या दिवाळीच्या तोकड्या सुट्टीतसुद्धा दैवाने दुर्गवेड्यांची निकड जाणून एक दिवस भाकड दिला होता. नाहीतेक शाळकरी मित्र जे पुण्याबाहेर नोकरी करतात, ते पुण्यात असणार होते, त्यामुळे दिवाळीच्या बरेच दिवस आधी या ट्रेक ची आखणी झाली होती, एकाच दिवसाचा ट्रेक असल्याने तयारीही फारशी नव्हती. पण ट्रेकच्या आदल्या दिवशी नेहमी घडणारी गोष्ट घडली पण अधिक प्रकर्षाने!! एरवी ट्रेक साठी आतुर असणारे बरेच भरवशाचे मावळे यावेळी फितुर झाले.
आणि अखेर सागर व मी अशी जोडगोळी ६ नोव्हेंबर रोजी सकाळी ६ च्या गाडीने फलटण ला रवाना झालो. स्वारगेटहून निघताना आम्ही "बरोबर" शब्द-कोड्यांचा एक विशेषांक बरोबर घेतला होता. त्यामुळे स्वारगेट ते फलटण हा ३ तासांचा प्रवास शाब्दिक खेळ आणि काही (स्वाभाविक) शाब्दिक कोट्या यामध्ये मजेत गेला. फलटणहून "ताथवडे" गावाला जाण्यासाठी "वडुज" ची एस.टी. पकडायची होती. ती ९.१५ ला असल्याने फलटण स्थानकावर आम्ही तिखटजाळ मिसळीचा नाश्ता केला.
साधारण १०-१०.१५ च्या सुमारास आम्ही किल्ल्याचे पायथ्याचे गाव "ताथवडे" येथे पोचलो. बस थांब्यापासून अंदाजे १ कि.मी. अंतरावर वस्ती सुरु होते. आधी माहिती मिळाल्याप्रमाणे या गावात बरीच मंदिरे आहेत. गावातून तो किल्ला बराच दृष्टीक्षेपात येत होता.
 |
| संतोषगड (ताथवडे गावातून दिसणारा) |
किल्ल्याची उंची पुण्यातील पर्वतीपेक्षा थोडीशीच जास्त आहे, असे बघतच कळून आले. लहानसा किल्ला असल्याने चढायला वेळ लागणार नाही हे कळल्याने आमच्या फोटोग्राफी ला ऊत आला. पावसाळा नुकताच संपला असल्याने सह्याद्रीचे रूप चांगलेच खुलले होते.
हिरव्या रंगांच्या असंख्य छटा डोंगरांना चैतन्य प्राप्त करून देऊन त्यांच्यावर जणू मानवी चेहऱ्यांचे संस्कार करीत होत्या. "गावाबाहेरील एक विस्तीर्ण तळे व त्यामध्ये मधोमध उगवलेले एक झाड" हे दृश्य तर एखाद्या निसर्ग-चित्रांच्या प्रदर्शानामधील एक वाटत होते.
 |
| संतोष गडावरून टिपलेले एक विहंगम दृश्य |
किल्ल्यावर जाताना एक आश्रम-वजा झोपडे वाटेत लागले. त्या आश्रमावर एक भगवा झेंडा डौलाने फडकत होता. त्याचा फोटो घेण्याचा मोह आम्हाला आवरला नाही. तिथल्याच एका माणसाने आम्हाला बालेकिल्ल्याची वाट दाखवली. पण ही वाट थोडे पुढे जाताच अस्पष्ट झाली व नंतर गायब!! त्यामुळे तटबंदी दिसेल त्या दिशेने खडकांना आणि झाडा-झुडपांना धरत धरत वर गेलो.
 |
| एक अवघड (केलेली) वाट |
 |
| हनुमान मूर्ती , संतोषगड |
संपूर्ण किल्ल्यावर अनेक भग्नावशेष होते. एकही आडोसा असा नव्हता. किल्ल्यावरील महादेवाचे (तातोबाचे) मंदीर शोधण्यासाठी आम्ही किल्ल्यावर बरीच पायपीट केली. किल्ला संपूर्ण पिंजून काढला. या भटकंतीत आम्ही किल्ल्यावरील हनुमान - गणेशाच्यादुर्मिळ मूर्ती, एक खोल धोकादायक विहीर पहिली. तसेच झाडा-झुडपांच्या आड लपलेले किल्ल्यावरील ऐकीव भुयाराचे दारही पाहिले.
 |
| गणेश-मूर्ती , संतोषगड |
 |
| किल्ल्यावरून दिसणारे ताथवडे गाव |
आता आश्रमात गेलो असता आश्रम स्वामिनी असलेल्या एका साध्वी योगिनीने आमचे स्वागत केले. आश्रमात स्थापित असलेल्या विष्णुरूपी तातोबाचे दर्शन घडवले व प्रसाद देऊन आम्हाला गावाच्या वाटेला लावले.
एव्हाना एक वाजत आलं होता. आश्रमातील योगिनीकडून आम्हाला महादेवाच्या मंदिराबाबत शोध लागला होता. जी धोकादायक विहीर आम्ही पहिली होती, तिच्या मध्यभागी बांधावर एक छोटेसे मंदीर होते. विहिरीवरील दाट पर्ण-संभारामुळे ते आम्हाला दिसू शकले नव्हते. आश्रमातून निघतच जवळ एक झाडाखाली आम्ही जेवायला बसतो. श्रीखंड-पोळी, चिवडा-शंकरपाळे यांवर आम्ही मनसोक्त तव मारला. बाष्कळ विनोदही चालू होते. तिसरा माणूस टाळी द्यायला नसल्याने एकमेकांची थट्टा-मस्करी चालू नव्हती इतकेच ! जेवण करून दोनच्या सुमारास आम्हे बस थांब्यावर आलो. फार वाट पहावी न लागताच आम्हाला एक ओमनी मिळाली. ताथवडे ते फलटण या प्रवासात सागरने मस्त झोप काढली.
आम्ही फलटण ला पोचलो तेव्हा ३ वाजले होते. तेथे स्थानकावर मस्तपैकी चहा घेतलाव जणू आमचीच वाट बघत तेथे लागलेल्या "फलटण-पुणे" गाडीत बसलो. सकाळ पासून आम्ही सर्व चालक-वाहकांना दीपावलीच्या शुभेच्छा देण्याचा घाट घातला होता. याचा उपयोग आम्हाला या गाडीतील वाहका-कडून पेन मिळण्यासाठी झाला. त्यामुळे परतीचा प्रवासही शब्दकोड्यात गुंतला.
साडेसहा वाजता आम्ही पुण्यात परतलोसुद्धा ! एक मस्त, निवांत, ONE DAY ट्रेक आम्ही ENJOY केला होता. दिवाळीच्या सुट्टीत किल्ल्यावर जाण्याची तहान संतोष-गडाने निखळ सृष्टी सौंदर्याचे पाणी पाजून तोषवली होती.
हे नेढे राजगड च्या नेढ्याएवढे मोठे नसले, तरीहि आकर्षक होते. अवघे कोकण दर्शन घडवणारे ते नेढे आम्हाला अर्धा तास तरी तेथे जखडून ठेवण्या-इतके दर्शनीय होते. नेढ्याच्या वर जाणारी वाट कनक ने शोधली आणि आम्ही गडाच्या (बहुतेक) सर्वोच्च स्थानी पोचलो. तेथून अनेक भंडारदरा, घाटघर अशी धरणे, अनेक जलप्रपात (धबधबे) यांचे विहंगम दृश्य दिसत होते.
